Mavi Gezegen; DÜNYA

Mavi Gezegen olarak bilinen Dünya (Earth), uzaydan bakıldığında büyük bir mavi renk tonuyla öne çıkar. Güneş Sistemi'ndeki tek bilinen yaşam evrenidir. Adını, eski İngilizce dilinde "Toprak" anlamına gelen "eorþe" kelimesinden alır. Dünya, Güneş'e üçüncü gezegen olarak yerleşmiş olup, yaklaşık 4,54 milyar yıl önce oluşmuştur.

Dünya'nın çevresi yani ekvator uzunluğu, 40.075 km, kutuplardan geçen boylamsal yarıçapı 40.007 km'dir. Ortalama yarıçapı ise 6.371 km kabul edilir, yarı çapın iki katı ise 12.742 km olarak ortalama çapıdır.

Dünya, Güneş etrafında dönüşünü tamamlamak için yaklaşık olarak 365,25 gün sürer. Bu dönem, bir yıl olarak adlandırılır, Dünya'nın eksen eğikliği, binlerce yıllık bir döngüde 22,1° ila 24,5° derece arasında değişir. Coğrafya kitaplarında 23° 27 dakika yazılı olsa da şu anda yaklaşık 23° 26 dakikadır ve giderek azalmaktadır.

Ayrıca, Dünya, kendi ekseni etrafında dönerek gündüz ve gece döngüsünü oluşturur. Dünya'nın kendi ekseni etrafındaki bir tam turu 23 saat 56 dakika 4,09 saniyede döner. Bu süre de giderek uzamaktadır, mesela 60 milyon yıl önce yaklaşık 20 saatti.

Dünya, Güneş etrafında kusursuz bir çember veya elips değil, yalpalayarak çizdiği eliptik bir yörünge izler. Dünya Güneş’e birkaç milyon kilometre yakınlaşır ve tekrar uzaklaşır. Kuzey Yarımküre esas alındığında her yıl kış mevsiminin başlangıcında Güneş’e uzaklığımız 147.500.000 kilometre iken, yaz başlarken 152.500.000 kilometredir. (Ülkemizde yaz yaşanırken kışa göre güneşten 5 milyon kilometre daha uzağız.)

Dünya'nın yüzeyinin büyük bir kısmı, yüzyin yaklaşık %71'i su ile kaplıdır, bu da ona "Mavi Gezegen" adını veren özelliğin başlıca sebebidir. Denizler, okyanuslar, göller ve nehirler, Dünya'nın çeşitli ekosistemlerine ev sahipliği yapar ve canlı hayatın varlığını sürdürebilmesi için gerekli olan su döngüsünün temelini oluşturur. Dünya'nın hidrolojik döngüsü, suyun atmosfer, denizler, göller, nehirler ve buzullar arasında sürekli olarak dolaşımını içerir. Bu döngü, buharlaşma, kondensasyon, yağış ve akarsular aracılığıyla gerçekleşir ve Dünya'nın iklimini, bitki örtüsünü ve ekosistemlerini etkiler.

Atmosfer, Dünya'nın yüzeyini çepeçevre saran gaz tabakasıdır. Ana bileşenleri azot (%78) ve oksijen (%21) olan atmosfer, su buharı, karbondioksit, metan ve diğer gazların yanı sıra aerosoller gibi partiküller içerir. sadece %0,04'ü karbondioksittir mesela. Atmosfer, güneş ışığını emerek Dünya'yı ısıtır, zararlı kozmik ışınlardan korur ve sera etkisi yoluyla gezegenin sıcaklık dengesini sağlar.

Biyosfer, Dünya üzerinde yaşamın varlığını sürdürebildiği bölgeleri kapsar. Bitkiler, hayvanlar, mikroorganizmalar ve diğer yaşam formları, ekosistemler içinde birlikte yaşar ve birbirleriyle etkileşimde bulunurlar.

Dünya'nın bir uydusu vardır; Ay, Dünya'dan en uzak noktasında yaklaşık 405.690 kilometre ve en yakın noktasında 363.100 kilometre uzaklıkta olup, ortalama 384.400 km kabul edilir. Ay'ın yarıçapı 1.737km'dir, bu da Dünya çapının dörtte birinden biraz fazladır. Ay'ın hacmi Dünya'nın hacminin %2'sidir. Kütlesi ise Dünya kütlesinden 81,3 kat daha azdır. Yüzeyinde kütleçekim etkisi yer çekiminin yaklaşık %17'sidir. Yani Dünyada 100 kg, ayda 17 kg olarak ölçülür.